WTA 2015-3

Baris Korkmaz
Sociale omgang is een fundamentele behoefte. Het ontberen hiervan kan leiden tot eenzaamheid; een complexe, vaak onplezierige, pijnlijke emotionele reactie op sociaal isolement die met angst gepaard kan gaan (Cacioppo & patrick, 2008; peplau & perlman,
1982). Een reden waarom eenzaamheid zich moeilijk laat definiëren is vanwege het feit dat eenzaamheid en pijn niet hoeven samen te gaan, en eenzaamheid kan optreden terwijl men zich toch omringd weet door collega's, buren, vrienden en familie (Gierveld, van Tilburg, & Dykstra, 2006).
Eenzaamheid is iets anders dan sociaal isolement hetgeen een objectieve en kwantificeerbare reflectie is van een ineenschrompelend sociaal netwerk zoals het geval kan zijn bij het ouder worden. Het inkomen keldert, de mobiliteit gaat achteruit en het aantal tijdgenoten dat de ogen sluit neemt al maar toe (Steptoe, Shankar, Dema-kakos, & Wardle, 2013). Toch geldt in zijn algemeenheid dat eenzaamheid en sociaal isolement elkaar grotendeels overlappen: eenzame mensen zijn vaak sociaal geïsoleerd en sociaal geïsoleerde mensen zijn vaak eenzaam. Daarbij moet opgemerkt dat sociaal isolement een eigen keuze kan zijn met eventuele positieve effecten op de zelfreflectie en/of op het leven in zijn algemeenheid.

Er is veel onderzoek verricht naar de invloed die het hebben van een kind met autisme heeft op ouders (zie voor een overzicht Hare, pratt, Burton, Bromley, & Emerson, 2004). Immers, problemen bij kinderen blijken de belangrijkste indicatie voor het gevoel van welbevinden van ouders (Raina, O'Donnell, Schwellnus, Rosenbaum, King, & Brehaut, 2004).
Met name moeders hebben meestal het eerst in de gaten dat hun kind zich anders ontwikkelt. Zij leren zich aanpassen aan de behoeftes van hun kind waarbij het kind vanuit zijn beperkte mogelijkheden om contacten aan te gaan, zich vaak ook het meest hecht aan de moeder en haar kan claimen (Aerts & Kroes, 2008).

Wij bespreken de zich ontwikkelende breinlichaameenheid (B-LE) en het daardoor belichaamde mentale apparaat, de basisstructuur van de geest. Dit is een werkmodel dat tegen het licht gehouden wordt van de historisch diepgewortelde scheiding tussen lichaam en onstoffelijke geest en de daarmee brekende paradigma's van Spinoza, Darwin en Freud. Het 19e eeuwse neurologische localisationisme en denken in syndromen heeft in de psychiatrie geleid tot Kraepelins classificaties die geen duidelijk uitzicht bieden op de pathogenese. De neo-Kraepeliaanse stroming met de arbitraire beschrijvende classificatie van vermeende ziekte-eenheden in de DSM dient daarom te worden vervangen door het idee van stoornissen in neuropsychologische subdomeinen, hun desintegratie en hun specifieke neurogenetische pathogenese. Gedragsneurogenetica heeft aangetoond dat er een breed spectrum van mogelijkheden bestaat, omdat de gedragsovereenkomsten en variabiliteit in individuen slechts deels genetisch van oorsprong zijn.
Nieuwe hersen-gedragsparadigma's zijn ontstaan door de neuro-psychoanalyse en de ontdekking van de spiegelneuronen, terwijl neuropaleontologische en neuro-ethologische inzichten een
construct van de geest gecreëerd hebben zonder onstoffelijkheid, maar met een interpretatie die een veelheid van hersentoestanden inhoudt. Daarbij geven vooral de door panksepp aangetoonde levenslang actieve emotionele basissystemen als neuraal equivalent van Freuds Id (das Es) een andere kijk op het mentale apparaat.

Om een autismespectrumstoornis en de invloed daarvan op het leven en het contact met zichzelf en de ander beter te begrijpen en te accepteren is psycho-educatie voor iemand met een autisme-spectrumstoornis (ASS) alsmede voor eventuele naasten als partner en ouders het overwegen waard in een behandeling. In dit artikel wordt een perspectief geboden op de inhoud van psycho-educatie en psycho-educatiemodules voor volwassenen met ASS en een ten minste normale intelligentie, en wetenschappelijk onderzoek naar en de effectiviteit van psycho-educatie bij deze doelgroep.