Communicatie zonder representatie: ondersteunende communicatie op maat

Omschrijving

Pieter is een achtjarige jongen met de autistische stoornis en een ernstige verstandelijke beperking. Hij woont met zijn ouders en zijn tienjarige zusje in een eengezinswoning en bezoekt een orthopedagogisch dagverblijf voor kinderen met een verstandelijke beperking. De ouders en begeleiders van Pieter maken zich grote zorgen, want de laatste maanden is er in toenemende mate sprake van gedragsproblemen, soms in de vorm van zelfverwondend gedrag (hoofdbonken), soms gericht op anderen (schoppen, slaan en bijten). Zowel thuis als op het dagverblijf gaat Pieter sterk zijn eigen gang; bij activiteiten heeft hij één-op-één-begeleiding nodig. Op het dagverblijf heeft men al via allerlei strategieën geprobeerd om de gedragsproblemen te beïnvloeden, maar het lijkt niet te lukken om het tij te keren. De handelingsverlegenheid bij ouders en begeleiders is groot; ze weten niet hoe het verder moet. Pieter wordt door de orthopedagoog van het dagverblijf bij het Ambulatorium van de Sociale faculteit Universiteit Leiden aangemeld voor aanvulling van de beeldvorming en gerichte handelingsadvisering. Bij de telefonische aanmelding zegt hij dat de communicatieproblemen van Pieter mogelijkerwijs de belangrijkste oorzaak van de gedragsproblemen zijn. Hij geeft aan dat hij graag specifiek op dat terrein gerichte adviezen zou willen. In deze bijdrage gaan we eerst in op communicatie en betekenisverlening bij kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS). Met die inzichten bekijken we vervolgens de situatie rond Pieter en schetsen we de resultaten van het diagnostische onderzoek. Daarna staan we uitgebreid stil bij de indicatiestelling, de handelingsplanning en het interventieproces. Tot slot worden de resultaten van de interventies geëvalueerd en volgt een korte nabeschouwing.