Achter de Spiegel: Het spectrum van autisme

Omschrijving

Oratie Sander Begeer Gehouden op 20-5-2022 aan de Vrije Universiteit Amsterdam

Geachte aanwezigen,
Nadat de titel van deze oratie bekend werd, kreeg ik al snel vragen van mensen met een autismediagnose. ‘Wiens spiegel?’ ‘En waarom achter de spiegel en niet ervoor?’ Aan het eind van deze oratie zal ik antwoord geven op deze vragen. Deze interactie kenmerkt echter ons huidige werk. Vroeger praatten we vooral over autisme, tegenwoordig praten we veel meer met mensen met autisme. Op allerlei manieren zijn zij betrokken bij onderzoek en onderwijs, en soms zijn ze zelf de onderzoeker of docent. Dit is inspirerend en maakt het werk veel relevanter. Bijvoorbeeld met de vraag over taal. Welke taal gebruiken we om autisme te beschrijven?
Is het iets dat je hebt, of dat je bent? Het lijkt misschien een triviale vraag, maar voor veel mensen is dit een wezenlijk onderscheid, en wetenschappelijk gezien ook interessant. “Autisme hebben” was vroeger gangbaar. Je bent in de eerste plaats een persoon, en in de tweede plaats heb je autisme. Maar autistische mensen zelf brachten daar verandering in, omdat autisme juist wel als centraal onderdeel van hun identiteit gezien werd. Dus: ‘identity first’. Autistisch persoon. Je bent toch ook geen persoon met vrouwelijkheid? Je bent een vrouw. En autisme is geen ziekte die we willen genezen. Er bestaan inmiddels wetenschappelijke tijdschrift en waar je het alleen nog maar mag hebben over autistische personen.